Basisschool Riedberg
4a Architecten
Foto's: Christian Kandzia (4a Architekten)
-
Status:
Realisatie
-
Onderwijs type:
Gemeentelijk onderwijs
-
Onderwijsniveau:
Basisonderwijs (kleuter + lager) (BO)
-
Adres:
Kalbacher Höhe 15, 60311 Frankfurt am Main
-
Opdrachtgever:
Gemeente Frankfurt
-
Trefwoord:
Energiezuinig
-
Programma:
klaslokalen, turnzaal, refter, keuken, kinderdagverblijf, omgevingsaanleg
-
Oppervlakte:
7700m2
-
Aantal klassen:
16
Passiefhuisschool als hoeksteen voor stadsontwikkeling
Riedberg is een uitgestrekte wijk in aanbouw aan de rand van de stad Frankfurt, waar een aantal departementen van de universiteit gevestigd zijn. De basisschool van deze toekomstige woonwijk werd door de stad gerealiseerd. Er moet nog heel wat worden gebouwd, maar de school is al in gebruik en vormt een aantrekkingspool voor nieuwe bewoners. De school is zo een trekker voor de stadsontwikkeling. De basisschool is voorzien voor 400 kinderen en komt daarmee tegemoet aan de behoeften van de toekomstige wijk. Deze school is een massiefbouw die voldoet aan de passiefhuis-standaard. Er is ook een sporthal in het project voorzien die voldoet aan een lage energiestandaard. Het kleutergedeelte voor 125 kinderen vormt de derde vleugel van het complex en heeft een aparte ingang. De studie van het gebouw werd intensief begeleid door het Passivhaus Institut uit Darmstadt en het Hochbauamt van de stad Frankfurt.
De school telt twee bouwlagen en is compact gebouwd. De inkom van de basisschool, op de hoek van het L-vormige bouw, geeft uit op een centrale ontmoetingsruimte, die op zijn beurt uitgeeft op de speelplaats. De klassenvleugels zijn voorzien van een centrale gang met lokalen aan beide zijden. Een goede thermische isolatie, een goede luchtdichtheid, de passiefhuisramen (thermisch onderbroken raamprofi elen en 3-voudige beglazing) en een geïsoleerde vorstschutting zorgen samen voor een laag warmteverlies. Daardoor volstaat de lichaamswarmte van 25 leerlingen en één leerkracht om een klaslokaal tijdens de gebruiksperiode te verwarmen. Dit is een wezenlijk voordeel ten opzichte van een passiefhuisconcept bij woningen. Wil men voor woningen de passiefhuisstandaard bereiken is een goede oriëntatie naar de zon en het vermijden van ramen in de noordgevels noodzakelijk. Bij een school is dit niet belangrijk, eigenlijk verwarmen de kinderen de school. Om de lichaamswarmte in het gebouw te houden is een centraal ventilatiesysteem met warmterecuperatie noodzakelijk. Een warmtewisselaar zorgt ervoor dat bijna 90% van de warmte uit de afgevoerde lucht wordt gehaald. Daarmee wordt de frisse, aangevoerde lucht opgewarmd. De centrale verluchting biedt tegelijk het comfort van een goede binnenluchtkwaliteit. In een traditioneel schoolgebouw bereikt de CO² gehalte in een klaslokaal geregeld piekwaarden. Een beperkte verwarmingsinstallatie met twee verwarmingsketels, die gestookt worden met houtpellets, zorgt indien nodig voor extra verwarming in winterperiodes. De centrale verluchting belet niet dat men in de klas eens een raam kan openzetten. De praktijk wijst echter uit dat dit zelfs in de zomer niet gebeurt, omdat veel kinderen baat hebben bij de gezuiverde, stofarme binnenlucht.
De massieve constructie van het gebouw zorgt voor een thermische massa die de warmte kan opslaan. Valse plafonds beletten de thermische uitwisseling. Harde betonoppervlakken zijn dan weer nadelig voor een goede akoestiek. Daarom werd akoestisch geperforeerde plafondafwerking beperkt aangebracht als afwerking van de luchtkanalen. In de zomer zorgt deze massa ook voor een thermische inertie. Dit voorkomt samen met de extern aangebrachte zonnewering oververhitting in de zomer. Bij extreme temperaturen in de zomer worden ’s nachts de boven luikjes aan de ramen automatisch geopend en zorgt een natuurlijke ventilatie ervoor dat de betonmassa van het gebouw gedurende de nacht enkele graden afkoelt.
Het maximaal gebruik van daglicht is van belang wil men een laag energieverbruik bereiken. Via het daklichten en ramen in de klaswanden dringt daglicht door tot in de gangen. In de klassen is voldoende daglicht op de tafels nodig en dit ook op momenten dat het zonlicht wegens oververhitting wordt geweerd. Daarom zijn de bovenste lamellen van de zonneblinden zo bevestigd dat ze steeds het zonlicht refl ecteren tegen het plafond, zelfs als de onderste blinden gesloten zijn. De stad Frankfurt vervult zijn voortrekkersrol met nog een tweede passiefhuisschool in aanbouw en heeft de ambitie alle nieuwe stadsgebouwen in de passiefhuisstandaard te realiseren. De stad is ook overtuigd van de economische haalbaarheid en vaardigde algemene richtlijnen uit voor het duurzaam én economisch bouwen. Daarbij streeft men er ook naar alle daken van nieuw op te richten gebouwen te voorzien op de plaatsing zonnecellen. Ook de platte daken deze school zijn verhuurd aan een leverancier van groene stroom.