GBJ ‘De Zande’ Ruiselede


Hootsmans architectuurbureau

  • Status:

    Ontwerp

  • Adres:

    Bruggesteenweg 130, 8755 Ruiselede

  • Opdrachtgever:

    Vlaamse Overheid, Agentschap Jongerenwelzijn

  • Wedstrijd:

    Open Oproep 12

  • Programma:

    klaslokalen, informaticalokaal, studielokaal, leraarskamer, fitness- en multifunctionele ruimte

  • Oppervlakte:

    1.465m2

  • Aantal klassen:

    12 klaslokalen


Uitgesneden licht en zicht in een beschermd monument

In Gemeenschapsinstelling Bijzondere Jeugdzorg ‘De Zande’ in Ruiselede verblijven tachtig jeugddelinquenten en jongeren van wie de opvoeding een probleem vormt, en ze gaan er ook naar school. De directie wenste het onderscheid tussen wonen en leren op de site duidelijker te maken en zag daarvoor in de neogotische kapel die midden op het terrein stond te verkommeren, een oplossing. In de kapel zouden twaalf klassen komen voor maximaal zes leerlingen, met daarnaast ook een informaticalokaal, een kleine studie- alias strafklas, een lerarenkamer, gescheiden sanitaire voorzieningen voor leraren en leerlingen en ten slotte nog een fitness- en een multifunctionele ruimte.
Dit was een uiterst moeilijke opgave. Enerzijds moesten de klassen voldoen aan de hedendaagse normen en anderzijds mocht de verbouwing het uitzicht en de ruimtelijke kwaliteiten van de beschermde kapel niet verknoeien. Hootsmans architectuurbureau uit Amsterdam legde zich toe op de essentie van de opdracht: onderwijs. In plaats van de ruimte zoveel mogelijk te vrijwaren, zetten ze de kapel vol met klassen. De passage die er rondom loopt, fungeert als klimaatbuffer en het licht dat door de zijramen van de kapel naar binnen valt, wordt niet gehinderd, want de buitenwanden van de klassen zijn van glas. In de kelder worden tussen de steunpilaren van de kapel vier ruimtes voor fitness, kracht, media en creatieve expressie opgelijnd, van elkaar gescheiden door glazen wanden.

De gesloten wanden en vloeren worden doorsneden met wat de architect ‘licht- en zichtlijnen’ noemt. Voor het tekenen van de lichtlijnen vertrekt Hootsmans van de stand van de zon op 21 juni en 22 december. Er gaan ook zichtlijnen door het gebouw heen, waaronder het zicht vanuit de lerarenkamer naar de bibliotheek in het koor. Terwijl de zonnestralen voor ronde sneden in muren en wanden zorgen, zijn de sneden die de zichtlijnen doen ontstaan, rechthoekig. In de openingen die zo ontstaan, komt geluiddicht glas. Zo ontstaan vanuit de klassen bijzondere zichten op het oude gebouw. De oorspronkelijke ruimtelijkheid van de kapel wordt vervangen door een nieuwe, gefragmenteerde kijk. Door het glas zijn enkel architectuurelementen te zien en geen beweging, wat ideaal is voor deze specifieke leerlingen, die vaak met concentratiestoornissen kampen.

De klassen zullen 4,5 meter hoog worden met een extra verdieping erbovenop. Daar zullen geen klassen worden ondergebracht omdat de zicht- en lichtlijnen die sowieso dwars door de vloeren zullen gaan, voor teveel afleiding zouden zorgen. In de plaats daarvan achten opdrachtgever en architect het wel mogelijk om bovenop de klassen ruimtes voor leerkrachten onder te brengen.

De kracht van het ontwerp van Hootsmans zit hem uiteindelijk niet enkel in de zorg waarmee de klassen in de kapel worden ingepast, maar vooral ook in het volume van elke klas op zich, en in de manier waarop het zon- en daglicht erin zal spelen.